(Văn mẫu lớp 9) – Những chi tiết khắc họa hình ảnh đẹp tráng lệ sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người qua bài thơ Đoàn Thuyền Đánh Cá của Huy Cận
Đề bài: Bài thơ đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận đã khắc họa nhiều hình ảnh đẹp và tráng lệ thể hiện sự hài hòa giữ thiên nhiên và con người lao động,bộc lộ niềm vui, niềm tự hào của nhà thơ với đất nước và cuộc sống
Bài làm
Nhà phê bình văn học Nguyễn Đình Thi từng viết:”Một bài thơ hay không bao giờ ta đọc qua một lần mà bỏ xuống được.Ta dừng tay trên những trang giấy đáng lẽ phải lật và đọc lại bài thơ.Tất cả tâm hồn ta đọc..”Một trong những bài thơ hay nên đọc, thật thiếu xót khi không kể đến bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận.Nhận xét về bài thơ, có ý kiến cho rằng”Bài thơ “đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận đã khắc họa nhiều hình ảnh đẹp và tráng lệ thể hiện sự hài hòa giữ thiên nhiên và con người lao động, bộc lộ niềm vui, niềm tự hào của nhà thơ với đất nước và cuộc sống.
Bài thơ được viết vào năm 1958, khi đất nước đã kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, miền Bắc được giải phóng và bước vào thờ kỳ xây dựng và phát triển đất nước, với không khí hăng say, hứng khở.Chuyến đi thực tế dài ngày ở vùng đất mỏ Quảng Ninh vào nửa cuối năm 1958 đã giúp nhà thơ thấy rõ cuộc sống lao động ấy của nhân dân ta, góp phần mở ra chăng đường mới trong thơ Huy Cận.Bài thơ là kết quả của chuyến đi thực tế đó.Bài thơ được im trong tập “Trời mỗi ngày lại sáng”.Ý kiến hòa toàn đúng đắn khi khẳng định sự hài hào giữ thiên nhiên và con người, niềm vui niềm tự hào của nhà thơ được thể hiện qua tác phẩm.
Trước hết “Đoàn thuyền đánh cá” bằng nhiều hình ảnh đẹp và tráng lệ đã thể hiện sự hài hòa giữ thiên nhiên và con người.Đầu tiên ta có thể nhận ra sự kết hợp hài hòa đó qua khổ thơ sau
“Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then đêm sập cửa
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió khơi’
“Hát rằng cá bạc biển đông lặg
Cá thu biển đong như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng
Đến dệt lưới ta đoàn cá ơi”
Thiên nhiên được miêu tả trong cảnh hoàng hôn hùng vĩ, tráng lệ.Mặt trời được nhân hóa “xuống biển” được so sánh” như hòn lửa” trở lên sống độg, gần gữi, ấm áp.Sóng và đêm cũng được nhân hóa với các hành động như ‘cài then’ đêm thì ‘sập cửa’.’then’ là hình ảnh ẩn dụ những lượn sóng, ’cửa’ ẩn dụ cho màn đêm.Các hình ảnh so sanh, nhân hóa, ẩn dụ khiến cho những cảnh hoàng hôn không ảm đạm, u buồn.Vũ trụ được hình dung như một ngôi nhà lớn, đang vào đêm với động tác như con người: tắt đèn, cài then, sập cửa.Màn đêm là tấm cửa khổng lồ đã sập.Những lượn sóng là then đã cài.Thiên nhiên như dọn dẹp, nghỉ ngơi sau một chu trình hoạt động.Ngược lại con người bắt đầ cuộc lao động hào hứng
“Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió khơi”
Sự đối lập về hình ảnh và nhạc điệu ở hai câu đầu và hai câu sau nói lên khí thế và sự náo nhiệt của con người lao động, khuẩn trương làm việc không kể ngày đêm, làm giàu cho quê hương, đất nước.Chữ ‘lại’ gợi tả sự đối lập và cho chúng ta biết rằng đoàn thuyền vẫn hằng ngày ra khơi như thế, không phải lần đầu.Mặc dù khí thế vẫn hăm hở, náo lức, cất lên thành khúc hát.Đó là không khí tập thể tưng bừng, cả một đoàn thuyền tấp lập nối đuôi nhau ra khơi.Người lao động hát vang bài ca tiến quân ra biển.Cách nói ẩn du ‘câu hát căng buồm’ gợi lên những câu hát, tâm hồn lạc quan, khí thế hăng say của người ngư dân như cũng tạo lên sức mạnh vật chất góp gió căng buồm, đẩy thuyền ra khơi.Câu thơ gắn kết ba sự vật, sự việc:cánh buồm, gió khơi, và câu hát tạo nên hình ảnh vừa thực vừa lãng mạng, khỏe và lạ.Tâm tư người đánh cá gửi gắm trong lời bài hát với sự hứng khởi say mê với công việc.Lời ca của họ như có muôn luồn sáng.Các hình ảnh so sánh cá thu-như đoàn thoi, sự nhân hóa tọa lên sự sinh động và hào hứng giữ thiên nhiên và con người.
Tiếp theo là sự hòa hợp đầy thi vị trong khúc ca đánh cá trên biển.Cảm hứng của tác giả men theo hành trình lao động trên biển đêm.khổ ba là cảnh đoàn thuyền đánh cá lưới sóng ra khơi tìm luông cá, mang vẻ đẹp hùng tráng và thơ mộng
“Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng
Ra đậu dặm xa dò bụng biển
Dàn đan thế trận lưới vây giang”
Nhờ trí tưởng tượng đầy phong phú cùng cảm hứng vũ trụ, những con thuyền đuuợc tác gỉa miêu tả rất độc đáo, lấy gió làm lái, lấy trăng làm buồm và giữa khoảng không gian bao la của vũ trụ vô cùng ấy, trên thì có ‘mây cao’ dưới thì có ‘biển bằng’,cả đoàn thuyền lướt tới với sức mạnh, chinh phục thiên nhiên.Bằng những động từ mạnh:lái lướt, dò, dàn đan,…là những hình ảnh gợi lên cái kỳ vĩ, lớn lao.Khổ bốn miêu tả cảnh giàu đẹp của biển cả qua cái nhìn của người đánh cá.Có lẽ, sau khi răng lưới người ngư dân mới có cơ hội ngắm biển cả về đêm, ngắm trời đêm.Biển đêm đẹp và hùng vĩ tô điểm cho bức tranh thiên nhiên tráng lệ.Biển với vô vàn loài cá, hình ảnh cá dưới ánh trăng lung linh, lan tỏa trên mặt nước, trên thân cá cũng gợi liên tưởng đến sự giàu có của biển cả.Đến khổ thứ năm
‘Ta hát bài ca gọi cá vào
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao
Biển cho ta cá như lòng mẹ
Nuôi lớn đời ta tự thủa nào”
Thiên nhiên góp nhạc với con người, sóng xô óng trăng dưới nước như gõ vào mạn thuyền, tạo lên nhịp trăng để xua cá vào lới.Công việc đánh cá vốn nặng nhọc nhưng đầy niềm vui.Con người chinh phục thiên nhiên nhưng đầy lòng biết ơn.Hình ảnh so sánh ‘biển như lòng mẹ’ nói lên sự à vĩ đại của thiên nhiên.Người kéo chài là trung tâm của cảnh được khắc họa gân guốc, chắc nịch, kéo lên những mẻ lưới nặng trĩu. Khi xếp lưới dọn buồm cũng là lúc sự hòa hợp dần khép lại những vần thơ lãng mạn nhưng tràn đầy hiên thực
“Câu hát căng buồm cùng gió khơi
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi”
Câu đầu khở lập lại câu cuối khổ tạo kết cấu hô ứng vừu nhấn mạnh, vừa diễn tả hành trình trọn vẹn.Chữ hát lập lại nhiều lần, nhà thơ nhờ đó mà khắc họa không khí tập làm chủ thiên nhiên.hình ảnh mặt trời mở ra va tứ thơ khép lại, đón chờ người lao động.Cái tôi thi sỹ đã kết hợp với cái ta-người đánh cá để cất lên khúc ca khải hoàn
Vậy tại sao tác phẩm chính lá niềm vui, niềm tự hào của nhà thơ với đát nước và cuộc sống?Trước cách mạng tháng tám, Huy Cận cùng bao thi nhân trong phong trào thơ mới, thơ của ông mang đậm nỗi buồn, bế tắc trước cuộc đời
“ Sóng gợn tràng giang buồn điềm điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song
Thuyền về bến lại sầu thêm ngả
Củi một cành khô lặc mấy dòng”
Sau cách mạng tháng tám, hồn thơ Huy Cận thực sự nảy nở hòa vào niềm vui chung của đất nước trong không khí phấn khởi cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội.Nhà thơ từng tâm sự:’không khí lúc này thật vui, cuộc đời phấn khởi, nhà thơ của rất phấn khởi”Quả thực, Huy Cận là nhà thơ đi trước thời đại bởi vậy ông dễ hòa nhập với thế hệ sau.
Có thể nói, Huy Cận thành công nội dung và nghệ thuật.Thể thơ bảy chữ, văn bằng văn trắc hoán vị đều đận, giọng thơ phơi phới, lạc quan.Chữ “hát” được lặp lại bốn làn biến bài thơ thành khúc ca.Các phép tu từ nói quá, ẩn dụ, nhân hóa, liệt kê, so sanh, điệp ngữ.hình ảnh thơ bay bổng cảm hứng lãng mạn tràn đầy.Sự thành công của Huy Cận là sự kết hợp hài hòa giữ bức tranh thiên nhiên và con người, tất cả được hòa trộn hoàn hảo
