(Kenhvanmau.com) – Anh (Chị) hãy phân tích tác phẩm Một người Hà Nội của nhà văn Nguyễn Khải. (Bài làm của học sinh lớp 12A3 – Trường THPT Bình Giang – Hải Dương)
Đề bài: Anh (Chị) hãy phân tích tác phẩm Một người Hà Nội
Bài làm:
Trong số các sáng tác của Nguyễn Khải, truyện ngắn Một người Hà Nội là cái nhìn mới trong nghệ thuật của nhà văn về cuộc sống và con người. Trước những năm đổi mới, con mắt nhìn của nhà văn về truyện ngắn có sự sắc lạnh, đa chiều, nghiêm ngặt…nhưng bước sang thời kì đổi mới, cái nhìn ấy trở nên đầy suy nghiệm, trăn trở trước hiện thực đầy biến động, hối hả và xô bồ nhưng cũng đầy hương sắc. Nguyễn Khải đã chuyển từ các nhìn hướng ngoại sang hướng nội và lấy việc khám phá con người làm trung tâm trong mối quan hệ chặt chẽ với lịch sử, dân tộc, gia đình và các thế hệ qua đó ngợi ca những giá trị nhân văn cao đẹp của cuộc sống và con người hôm nay.
Nhân vật trung tâm của Một người Hà Nội là nhân vật bà Hiền. Bà Hiền hiện lên là một con người lịch lãm, thông minh, thẳng thắn và giàu lòng tự trọng. Trải qua bao biến động thăng trầm của đất nước, bà Hiền vẫn giữ được vẻ đẹp trong chiều sâu tâm hồn người Hà Nội. Bà chính là hạt bụi vàng lấp lánh của đất kinh kì ngàn năm văn hiến, góp phần làm giàu làm đẹp cho bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam.
Qua nhân vật bà Hiền, người đọc thấy được những sáng tạo nghệ thuật của Nguyễn Khải về giọng điệu trần thuật cũng như khả năng xây dựng hình tượng nhân vật. Chân dung bà Hiền được nhà văn phác họa lên sự hào hoa, thanh lịch của một người Hà Nội với vẻ đẹp thanh tú, cầu kì kiểu cách khiến ngay cả chính đứa cháu của bà cũng tin bà đích thị là tư sản.
Trong cuộc sống, bà Hiền thể hiện là người thông minh, tài hoa và lịch lãm… đó là những nét văn hóa lâu đời của một người Hà Nội. Bảy mươi tuổi vẫn chơi hoa thủy tiên và cho bao năm tháng đi qua vẫn duy trì một phòng khách sang trọng, lịch lãm. Bà Hiền luôn có ý thức giữ tìn nét đẹp trong tâm hồn và lối sống người Hà Nội vì thế bà luôn bảo ban, dạy dỗ con cháu phải sống nền nếp, tế nhị và giữ lòng tự trọng từ cách ngồi, cách ăn uống, đi đứng, nói năng đến lẽ sống ở đời.
Nét nổi bật của nhân vật bà Hiền là sự thẳng thắn, giàu lòng tự trọng. Bà thực tế từ việc lấy chồng, sinh con đến mọi công việc nhà. Bà Hiền lấy một ông chồng không tài hoa để đảm bảo sự an toàn cho hạnh phúc gia đình; đẻ con chỉ năm đứa để tròn trách nhiệm nuôi dưỡng con cái. Mọi việc bà đều liệu trước và quyết là làm cho bằng được.
Trải qua bao biến cố thăng trầm của đất nước, bà Hiền vẫn giữ được nét đẹp vẹn nguyên trong tâm hồn người Hà Nội không pha trộn, không đổi thay ngay cả khi lớp bụi thời gian đã phủ mờ quá khứ và ở cái tuổi thất thập cổ lai hy. Bà luôn tin tưởng vào tương lai của Hà Nội ngay cả khi sự nghiệt ngã của cuộc sống hiện đại mà người ta dần làm mất đi phần hồn của Hà Nội nhưng bà Hiền vẫn ung dung kể chuyện cây si cổ thụ. Cây si cũng như sự đắp đổi của thời gian, đời người nếu được con người cứu chữa nó sẽ tiếp tục sống lại và hồi sinh.
Nguyễn Khải đã đem tới cho bạn đọc tác phẩm Một người Hà Nội với giọng văn nhẹ nhàng pha chất triết luận khi khắc khọa hình mẫu bà Hiền, một hạt bụi vàng nhỏ nhoi nhưng không dễ dàng có thể chìm vào biển cát mênh mông giữa giông tố và sự đổi thay của thời đại. Những người như bà Hiền sẽ soi sáng cho mỗi thế hệ Hà Nội, ấy chính là giá trị nhân văn cao đẹp của cuộc sống và con người mà Nguyễn Khải muốn ngợi ca.
Tác giả: ANH ĐÀO
